Đồng Văn nổi tiếng đâu chỉ bởi nét hùng vĩ , kiêu hùng, nội thân nó còn ẩn chứa biết bao điều thú vị chờ du khách khám phá! Một trong số đó phải kể đến nền ẩm thực truyền thống phong phú,độc đáo. Ví như món xôi ngũ sắc - tinh hoa ẩm thực vùng cao nguyên đá Đồng Văn, mang ý nghĩa nhân sinh sâu sắc…khiến cho du khách không thể quên được vùng đất cao nguyên đá này!
Sở dĩ có tên gọi “ngũ sắc”, một phần cũng bắt nguồn từ việc món xôi này có đến 5 màu nổi bật, khác biệt: trắng, vàng, tím, đỏ, xanh. Sự kết hợp này tạo nên nét độc đáo nhưng vẫn đảm bảo yếu tố hài hòa về hương vị và hình thức cho món ăn, vừa ngon vừa bắt mắt. Màu xôi đẹp tự nhiên, hoàn toàn dựa vào các loại lá và củ rừng. Màu trắng tạo nên chính từ sắc trắng của gạo nếp cái hoa vàng, màu đỏ của gấc hay lá cơm đỏ, màu xanh tạo nên từ lá gừng, vỏ bưởi hoặc măng đắng, màu vàng từ nước củ nghệ, màu tím từ lá cơm đen…
Tìm hiểu nguồn cội sâu xa, xôi ngũ sắc còn tượng trưng cho khát vọng đoàn kết dân tộc anh em, cho sự may mắn, tôn thờ đất đai, cầu mong mưa thuận gió hòa và bình yên đến cho gia đình, làng bản. Chính vì lẽ đó, xôi ngũ sắc trở thành nét văn hóa tâm linh, món ăn không thể vắng mặt trong các dịp lễ hội, sinh hoạt cộng đồng, và trên bàn thờ gia tiên.
Từng hạt gạo trắng mọng, thấm bao mồ hôi vất vả của đồng bào, được nuôi lớn bằng dòng suối mát, chắt lọc tinh túy đất trời tạo nên, mang vị hương vô cùng đặc trưng. Khi nấu chín, xôi có vị dẻo, thơm mát, khi ăn chẳng cần kèm đến những gia vị khác mà vẫn ngon đến lạ kỳ. Không chỉ là thức món quan trọng dịp lễ, xôi ngũ sắc còn xuất hiện trong những bữa ăn hàng ngày. Vào mùa vụ, đồng bào đồ xôi sắc và mang theo để ăn mỗi khi làm nương đói bụng.
Loại xôi ngũ sắc này, sau 2-3 ngày ăn vẫn dẻo, vẫn thơm chứ không cứng và khô như các loại xôi đồng bằng. Bạn sẽ chẳng hề phải lo sẽ bị ngộ độc, đau bụng bởi những nguyên liệu làm ra nó vừa lành tính, an toàn mà còn được tạo nên từ những vị thuốc dân gian quý rất tốt cho sức khỏe!
Xôi ngũ sắc dần trở thành món ăn ưa chuộng và phổ biến trong cuộc sống thường nhật, nếp văn hóa nơi đây. Đặc biệt, với khách du lịch, nếu đã có dịp đặt chân đến mảnh đất cao nguyên này, hẳn sẽ không thể bỏ lỡ cơ hội thưởng thức món xôi ngũ sắc độc đáo, có một không hai này! Bạn có thể dễ dàng tìm thấy món xôi ngũ sắc này ở các buổi chợ phiên, chỉ 5 -10 nghìn đồng là bạn đã có cả một đùm xôi to, ấm lòng ngày đông.
Hiểu sâu hơn về món xôi ngũ sắc giúp ta hiểu thêm nhiều về nền bản sắc dân tộc, tinh hoa văn hóa nơi cao nguyên rộng lớn! Càng hiểu, càng yêu thêm thêm về mảnh đất và con người cao nguyên đá Đồng Văn!
