“Sống trên đá, chết vùi trong đá” – ngắn gọn mà khái quát khi nói về cảnh sắc thiên nhiên và cuộc sống mưu sinh đầy vất vả người dân rẻo cao – cao nguyên đá Đồng Văn. Mỗi nhân sinh nơi đây từ lâu đã định phải chiến đấu và làm bạn với núi đá để sinh tồn. Tạo nên khúc tráng ca về cuộc sống mưu sinh nơi núi cao hiểm trở.

...khúc tráng ca về cuộc sống mưu sinh vùng rẻo cao

 

Ở nơi mà 80% diện tích là núi đá lởm chởm, khí hậu khắc nghiệt này… đất trồng quý lắm. Tấc đất quý hơn vàng! Không cam chịu số phận, người dân tộc vùng cao này đã có bước chuyển mình mạnh mẽ, cố vun góp chút đất vàng hiếm hoi, để đắp bồi cho những mầm sống mới – cây ngô.

Có thể đối với nhiều ngươi, cây ngô cũng như biết bao loại cây khác, nhiều nhất cũng chỉ là một loại cây trồng. Ấy thế nhưng,  ở đây – nơi rẻo cao khắc nghiệt, ngô lại là lương thực nuôi dưỡng cuộc sống hàng ngày, ngô cũng xuất hiện trong những dịp lễ quan trọng của đồng bào. Hơn thế nữa, trên nền đá xám xịt, trơ trọi, cũng chỉ có cây ngô mới đủ sức tồn tại và sinh trưởng được.

Người dân sống quần tụ, lập thành các làng bản...

 

Dưới bàn tay cần mẫn, chăm chỉ của đồng bào, cùng sức sống dẻo dai của cây ngô…sự khắc nghiệt của vùng cao cũng đã dần thay đổi. Diện tích ươm trồng trên núi đá ngày một tăng và cái ăn cũng từ đó mà có nhiều hơn. Thay vì cuộc sống rải rác trên núi đá, ngày nay người dân đã sống quần tụ cùng nhau, lập thành các làng bản. Quần tụ để lưu giữ nét đẹp văn hóa, để tương tác và để hỗ trợ nhau trong canh tác, sinh hoạt.

Bạt núi, trồng cây… việc tưởng như đơn giản nhưng khi bắt tay vào lại muôn vàn gian khó. Thế hệ nối tiếp nhau, tự bao đời khai hoang, lấn đá để trồng cây ngô. Chỉ với sức lực đôi bàn tay mỏng cùng ý chí kiên định, núi đá thô cứng đã phải chuyển mình, nhường chỗ cho màu xanh của sự sống, sắc màu ấm no của cuộc sống tươi vui. Những bãi đá cằn cỗi phút chốc  đã biến mình thành những nương ngô xanh mướt. Đó chính là bức tranh thiên nhiên tươi đẹp nhất, trù phú nhất mà người dân vùng cao đã vẽ trên nền đá núi.

Từng khóm ngô xanh mướt, căng tràn sức sống, mang đến cuộc sống no ấm, hạnh phúc

 

Điểm thêm cho cảnh sắc nơi đây, là những khóm hoa tím trắng của hoa tam giác mạch. Nếu như ngô trồng làm ấm no cuộc sống thường ngày cho con người thì những thảm hoa tam giác mạch ấy lại tô vẽ và làm rực rỡ thêm sức sống vùng cao.

Ngô là nguồn lương thực chính nuôi dưỡng sự sống, làm ấm bụng ngày đông. Gía trị từ thành quả lao động của cây ngô được bà con tận dụng triệt để. Không có phần nào của cây ngô bỏ lại trong vòng tròn của cuộc sống nơi đây.

 

Sắc tím trắng của hoa tam giác mạch điêm tô cho cuộc sống nơi đây thêm vẻ mỹ lệ, quyến rũ

Lá ngô xanh mướt dùng làm thức ăn cho trâu bò, thân ngô dùng để làm củi nấu chín thức ăn. Từng hạt ngô tròn to, vàng ruộm được bóc tách, chế biến thành nhiều món ăn, sản vật khác nhau, phục vụ cho đời sống thường ngày của bà con. Nếu có dịp ghé qua nơi cao nguyên đá này, du khách sẽ được đắm mình trong vô số các sản vật quý, đặc trưng từ ngô: mèn mén, bánh ngô, rượu ngô… Ấn tượng làm đắm say, hớp hồn du khách nhất có lẽ là món rượu ngô.  Từng hạt ngô tròn mẩy, sáng lấp lánh, qua men lá thơm nồng, qua lửa và qua nước suối nguồn để trở thành thứ nước cất của đá núi say lòng người.

Phải đến cao nguyên đá Đồng Văn và  chứng kiến phong cảnh núi non hùng vĩ, phủ kín là những dãy núi cao nhọn lởm chởm… mới thấy khâm phục sức sống dẻo dai và nghị lực phi phàm của loài cây diệu kỳ  – cây ngô trồng.

Cây ngô có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong đời sống sinh hoạt, tín ngưỡng đồng bào. Ấy thế nên nó đã vinh dự trở thành nét văn hóa tiêu biểu, xuất hiện trongcác sự kiện lớn hàng năm: Lễ hội hoa tam giác mạch,  Hội xuân…